Martes, Hulyo 25, 2023

Mabuhay ang mga vendor!

MABUHAY ANG MGA VENDOR!

mabuhay silang maninindang anong sipag
na trabaho't kostumer ang inaatupag
upang kumita, upang buhay ay di hungkag
at naglalako sa maghapon at magdamag

hanggang maubos ang kanilang tinitinda
mga simpleng kakanin, payak na meryenda
upang mabusog kahit paano ang masa
upang buhayin din ang kanilang pamilya

salamat sa mga vendor na nabubuhay
sa trabahong marangal, mabuhay! mabuhay!
sa inyong lahat, taasnoong pagpupugay!
dahil naaalpasan ang gutom at tamlay

mura lang subalit nabubusog na kami
kaya madalas, sa tinda n'yo'y nawiwili
habang naritong nagpapatuloy sa rali
upang sa uri at sa bayan ay magsilbi

- gregoriovbituinjr.
07.25.2023

* litratong kuha ng makatang gala sa pagkilos sa SONA, 07.24.2023

Miyerkules, Hulyo 19, 2023

Di ako umaasa

DI AKO UMAASA

di ako umaasa sa anumang gantimpala
basta ako'y kikilos para sa obrero't dukha
magandang gantimpala na kung kamtin ang ginhawa
dahil lipunang makatao'y natayo nang sadya

di ako umaasang mayroong premyong salapi
basta tuloy ang kilos para sa bayan at uri
basta maibagsak ang mapang-api, hari't pari
maitayo'y lipunang patas, walang naghahari

di ako umaasa sa sinumang manunubos
na di darating, kundi ang sama-samang pagkilos
ng uring manggagawa, inapi't naghihikahos
labanan ang mapagsamantala't mapambusabos

walang gantimpala kundi makataong sistema
ang matayo para sa kinabukasan ng masa
guminhawa ang nakararami, di lang burgesya
sa pag-unlad dapat walang maiwan kahit isa

- gregoriovbituinjr.
07.19.2023

Linggo, Hulyo 16, 2023

Ang sosyalismo ay dagat

ANG SOSYALISMO AY DAGAT

anang isang kasama, ang sosyalismo ay dagat
walang nagmamay-ari, nakikinabang ay lahat
iyan din ang pangarap ko't adhika sa pagmulat
sa kapwa, uri't bayan, lasa man ay tubig-alat

di tulad ngayon, inangkin na ng mga kuhila
sa ngalan ng tubo, ang laksang bagay, isla't lupa
silang di nagbabayad ng tamang lakas-paggawa
at nagsasamantala sa obrero't maralita

sinong nais magmay-ari ng buong karagatan
marahil wala, pagkat di nila ito matirhan
baka naman may nagnanais na ito'y bakuran
upang yamang dagat ay kanilang masolo naman

sinong gustong may nagmamay-aring iilang tao
sa isang malawak na lupa dahil sa titulo
habang katutubo'y nakatira na noon dito
inagawan sila ng lupa ng mapang-abuso

mga pribilehiyo'y nasa mga nag-aari
yaman ng lipuna'y nasa burgesya, hari't pari
inapi ang tinuringang nasa mababang uri
ugat nga ng kahirapa'y pribadong pag-aari

kaya dapat nating ipagwagi ang sosyalismo
at itayo ang lipunang talagang makatao
di na korporasyon ang mananaig na totoo
kundi kolektibong pagkilos ng uring obrero

- gregoriovbituinjr.
07.16.2023

* litrato mula sa google

Sabado, Hulyo 15, 2023

Payak na pamumuhay

PAYAK NA PAMUMUHAY

payak lamang ang buhay naming tibak na Spartan
lalo't patuloy na nakikibaka sa lansangan
talbos ng kangkong at tuyong hawot man itong ulam
pinapapak man ng lamok, at banig ang higaan

kaming tibak na Spartan ay nariritong kusa
upang depensahan ang dukha't uring manggagawa
laban sa mga gahaman at mapang-aping linta
na nakikinabang sa dugo't pawis ng paggawa

patuloy naming hinahasa ang aming kampilan
at isipan at pinag-aaralan ang lipunan
bakit laksa'y naghihirap at mayama'y iilan
paano mababago ang bulok na kalagayan

sariling kaginhawahan ay di namin adhika
kaya pagpapayaman ay di namin ginagawa
nais naming dukha'y sabay-sabay na guminhawa
kaya aming itatayo'y lipunang manggagawa

- gregoriovbituinjr.
07.15.2023

Linggo, Hulyo 9, 2023

KWF, gawing opisyal na tagasalin ng batas

KWF, GAWING OPISYAL NA TAGASALIN NG BATAS

gawing opisyal na tagasalin ng batas
ang ahensyang pangwika, at dapat iatas
doon sa Komisyon sa Wikang Filipino
mga batas sa Ingles, isa-Filipino

upang di maagrabyado ang mga dukha,
pesante, vendor, katutubo, manggagawa,
mangingisda, kababaihan, kabataan
bawat batas na apektado'y mamamayan

halimbawa na lamang ang UDHA at IPRA
na nasa Ingles, di maunawa ng masa
kung isinalin iyan sa wikang sarili
madaling maunawa, sa masa'y may silbi

dapat maisulat ang panukalang ito
at mapag-usapan sa Kongreso't Senado
lagdaan ng Pangulo upang maging batas
daan ito upang lipuna’y maging patas

- gregoriovbituinjr.
07.09.2023

* UDHA - Urban Development and Housing Act of 1992, Republic Act No. 7279
*IPRA - Indigenous Peoples' Rights Act of 1997, Republic Act No. 8371

Lunes, Hulyo 3, 2023

Pahayag ng publikasyong Taliba ng Maralita upang italagang opisyal na tagasalin ng batas ng bansa ang KWF


PAHAYAG NG PUBLIKASYONG TALIBA NG MARALITA
Hulyo 3, 2023

ISALIN NG KWF SA SARILING WIKA ANG MGA BATAS UPANG MAUNAWA NG MASA

Tayo lamang yata ang bansang halos lahat ng dokumento ay nasa wikang Ingles. Iyan may ay birth certificate, baptismal certificate, kumpil, marriage certificate,  death certificate, pagsali sa PhilHealth, SSS, GSIS, drivers license, application form upang makapagtrabaho, at marami pang iba. Lalo na ang mga batas na nakakaapekto sa mamamayan. Tulad na lang sa maralita, may Republic Act No. 7279 o Urban Development and Housing Act, Labor Code para sa manggagawa, Magna Carta of the Poor (Republic Act No. 11291), Safety Spaces Act (Bawal Bastos Law), o kahit ang Konstitusyon ng Pilipinas ng 1987.

Bakit pulos nasa wikang Ingles? Gayong maraming Pilipino, na bagamat dinaanan sa eskwelahan ang wikang Ingles, ay mas nais pa ring maisalin sa wikang Filipino ang mga batas na nakakaapekto sa kanila. Bakit? Dahil bihirang gamitin sa karaniwang pag-uusap o sa talastasan ang wikang Ingles ay limot na nila, o namimilipit na ang dila sa pagsasalita ng Ingles. At ang matindi, nais nilang ipasalin sa wikang Filipino ang isang batas dahil hindi nila maunawaan, na matagal pa kung kakailanganin nila ang diksyunaryong Ingles-Pilipino. 

Halimbawa, Republic Act 9741 o Anti-Torture Act. Nang maisabatas ito noong  Nobyembre 2009, may ilang grupo sa karapatang pantao ang inilimbag ito, subalit sa mga dating bilanggong pulitikal na binahaginan nito, hindi naman nila binasa, at nang tanungin ko kung bakit. Dahil nakasulat sa Ingles. Isalin ko raw upang maunawaan nila. Subalit hindi ako ang dapat gumawa niyon, lalo’t batas iyan ng bansa. Kung ako ang gagawa at may nagkamali sa salin, magagamit ba sa korte ang isinalin ko na siyang inunawa ng nakabasa. O mas dapat may isang opisyal na salin?

Mungkahi ko, isabatas ng pamahalaan, at italaga ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF)  bilang  opisyal  na  tagasalin  ng  lahat ng batas sa bansa na nakakaapekto sa mamamayan. Isalin sa wikang Filipino ng KWF at pag nalathala ay tatakan ito ng opisyal na salin ng KWF. Kumbaga ay imprimatur, tulad sa Bibliya. Mas maganda kung isalin sa mga mayor na wika sa bansa, Tagalog, Bisayan (Cebuano), Ilonggo, Waray, Ilokano, Kapampangan, Tausug, at marami pang wika.

Gumawa ng Executive Order ang pangulo ng bansa na itinatalaga ang KWF bilang opisyal na tagasalin ng lahat ng batas sa bansa, sa wikang madaling maunawaan ng madla, lalo na yaong mahihirap, at hindi nakatapos ng pag-aaral subalit nakakapagbasa. O kaya’y lumikha ng House Bill at Senate Bill, at lagdaan ng pangulo bilang Republic Act ang pagtalaga sa KWF bilang opisyal na tagasalin. O kaya’y amyendahan ang Republic Act No. 7104,na lumikha sa KWF, na nilagdaan ni dating Pangulong Cory Aquino noong Agosto 14, 1991.

Magtalaga ng mga tagasalin bilang ekstrang trabaho sa mga gurong boluntaryo sa gawaing ito. Sa pagsasalin ng batas, ilathala ang pangalan ng tagasalin, at nirebyu ng dalawang kawani ng KWF, at dumaan din sa pagrerebyu ng mga sektor na may kinalaman sa nasabing batas. Tulad na lang ng R.A.7279 (UDHA), dapat may mga lider-maralitang kasama sa pagrebyu, o kaya pagsasalin ng Labor Code, dapat may 2 kawani ng KWF at mga lider-manggagawang magrerebyu ng isinalin. Isama sa paglathala ng salin ang pangalan ng nagsalin, at mga nagrebyu.

Nang sa gayon, gamitin man ng madla ang opisyal na salin sa wikang Filipino, o  wikang Bisaya man, Ilonggo man, Ilokano man, ay hindi sila mababahala pag sakaling nasalang sila sa kaso at kailangan ng interpretasyon ng korte sa batas na isinalin. May laban sila dahil ang ginamit na salin ng batas ay may opisyal na tatak o imprimatur ng KWF. Nawa’y maisabatas ang adhikaing ito.

Mas magandang gamitin din ang Balarila sa Wikang Pambansa, na sinulat ni Lope K. Santos, na inilathala ng Surian ng Wikang Pambansa (SWP) noong 1939, upang maging maayos ang pagsasalin. Ang SWP ang dating tawag sa KWF. Sa ganitong panawagan, sino kaya ang mga pulitiko, o mga lingkod bayan ang ating dapat makausap?

* Unang nalathala ang pahayag na ito sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), Hulyo 1-15, 2023, pahina 7-8.